مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان یکی از ۲۳ (یا ۲۲) مبحث مجموعه مقررات ملی ساختمان ایران است که با هدف صرفه‌جویی در مصرف انرژی تدوین شده است. این مبحث نقش حیاتی در بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور ایفا می‌کند و مطالعه و فراگیری آن برای مهندسان یک الزام محسوب می‌شود.

سهم بخش ساختمان در مصرف انرژی کشورها قابل توجه است. طبق بررسی‌ها، حدود ۴۰% از سوخت کشور در ساختمان‌ها به مصرف می‌رسد که در مقایسه با سایر بخش‌ها مانند صنعت، حمل و نقل و کشاورزی، سهم قابل ملاحظه‌ای است. همین امر ضرورت صرفه‌جویی در مصرف انرژی در ساختمان‌ها را روشن می‌سازد. در چند دهه اخیر، اکثر کشورهای صنعتی اقدامات اساسی در زمینه اصلاح الگوی مصرف با استفاده از تدوین مقررات و ضوابط انجام داده‌اند. مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان گام مهمی در این راستا در ایران است.

چرا صرفه‌جویی در مصرف انرژی در ساختمان‌ها اهمیت دارد؟

اهمیت صرفه‌جویی در مصرف انرژی در ساختمان‌ها دلایل متعددی دارد که در منابع به آن‌ها اشاره شده است:

• سهم بالای بخش ساختمان در مصرف انرژی: همانطور که ذکر شد، حدود ۴۰% از مصرف سوخت کشور مربوط به ساختمان‌هاست. این رقم بالا نشان‌دهنده پتانسیل عظیم برای صرفه‌جویی در این بخش است.
• کاهش تلفات انرژی: بر اساس آمار، هدر رفت گاز به دلیل عایق نبودن جدار‌های ساختمان‌ها یکی از مهمترین مشکلات اساسی در مصرف انرژی کشور است. سالانه بیش از ۷۰ درصد از ۹۶ میلیارد مترمکعب گاز مصرفی در ساختمان‌ها، به دلیل ضعف در عایق‌بندی به هدر می‌رود.
• پیامدهای اقتصادی: هدر رفت انرژی، هزینه‌های سنگین اقتصادی را تحمیل می‌کند. منابع به حدود ۱۷۰ میلیارد دلار هدر رفت اقتصادی اشاره دارند. همچنین، تفاوت قابل توجه قیمت جهانی گاز با نرخ یارانه‌ای داخلی، اتلاف گسترده منابع ملی را نشان می‌دهد. اجرای مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان منجر به کاهش معنادار هزینه‌های بهره‌برداری و مصرف انرژی ساختمان می‌گردد. عایق‌کاری حرارتی ممکن است هزینه اولیه داشته باشد، اما در بلندمدت باعث صرفه‌جویی بسیار چشمگیری در هزینه‌ها می‌شود و صرفه اقتصادی دارد. کاهش مصرف انرژی منجر به کاهش هزینه‌ها می‌شود.
• پیامدهای زیست‌محیطی: هدر رفت انرژی تاثیرات منفی زیست‌محیطی نیز دارد و منجر به انتشار ۲۰۰ میلیون مترمکعب گاز گلخانه‌ای دی اکسید کربن در جو می‌شود. بهینه‌سازی مصرف انرژی و بهبود عایق‌بندی ساختمان‌ها می‌تواند به کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی بینجامد. بحران انرژی، گرم شدن کره زمین و تغییرات اقلیمی، اهمیت این موضوع را دوچندان کرده است.
• تامین آسایش حرارتی: زمانی که درجه دمای محیط متعادل باشد، آرامش بیشتری در محیط حاکم است و آسایش حرارتی تامین می‌گردد. طراحی معماری و اجرای صحیح پوسته خارجی ساختمان نقش مهمی در ایجاد شرایط آسایش حرارتی دارد. بهبود آسایش حرارتی یکی از اهداف مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان است.
• حفظ منابع طبیعی: افزایش بهره‌وری انرژی به حفظ منابع طبیعی کمک می‌کند.
• افزایش ارزش ساختمان: ساختمان‌های کم‌مصرف ارزش بیشتری در بازار دارند.
• افزایش عمر مفید تجهیزات و ساختمان: کاهش مصرف و بهینه‌سازی عملکرد تجهیزات منجر به افزایش عمر مفید آن‌ها می‌شود.

هدف و دامنه کاربرد مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان

مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان ضوابط طرح، محاسبه و اجرای موارد زیر را در ساختمان‌ها تعیین می‌کند:

• عایق‌کاری حرارتی پوسته خارجی ساختمان
• سیستم‌های تاسیسات گرمایی، سرمایی، تهویه، تهویه مطبوع، تامین آب گرم مصرفی
• الزامات طراحی سیستم روشنایی (و تاسیسات الکتریکی)

هدف از این ضوابط، بهبود عملکرد عناصر و تجهیزات از دیدگاه انرژی و همچنین کاهش نیاز و مصرف انرژی ساختمان تا حدود تعیین شده در این مبحث است. بهینه‌سازی طراحی، اجرا و بهره‌برداری از ساختمان‌ها برای کاهش هزینه‌های انرژی و حفظ منابع طبیعی از اهداف کلیدی این مبحث است.

این مبحث بهینه‌سازی مصرف انرژی در قسمت‌های مختلف ساختمان را شامل می‌شود، از جمله موتورخانه (انتخاب تجهیزات مناسب، استفاده از سیستم کنترل هوشمند، عایق‌کاری، سرویس و نگهداری) و سایر بخش‌های ساختمان (نصب شیر ترموستاتیک رادیاتور، عایق‌کاری حرارتی پوسته خارجی، استفاده از پنجره‌های دوجداره، ایجاد سیستم‌های گرمایش از کف).

الزامات قانونی و اجرایی

مطابق با ماده ۳۳ قانون نظام مهندسی کشور، مسئولیت نظارت بر اجرای ضوابط و مقررات ملی ساختمان در طراحی و اجرای تمامی ساختمان‌ها بر عهده وزارت مسکن و شهرسازی است. وزارت راه، مسکن و شهرسازی تدوین‌کننده این مبحث است.

رعایت مفاد مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان برای کلیه ساختمان‌هایی که مشمول قوانین نظام مهندسی ساختمان می‌باشند، لازم‌الاجرا است. اجرای آن برای تمامی ساختمان‌های دولتی اجباری و برای تمامی ساختمان‌های بخش خصوصی واقع در تهران و شهرهای تابعه از سال ۱۳۸۴ اجباری گردیده است. در حال حاضر، رعایت مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان و نظارت بر اجرای آن در همکاری شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت با شهرداری‌ها و سازمان نظام مهندسی مد نظر است.

خوشبختانه، در سال‌های گذشته به ویژه از سال ۱۴۰۰ با تصمیم دولت و تصویب‌نامه هیئت وزیران (به شماره ۹۳۸۷۶/ت۵۷۹۲۶ در تاریخ ۲۴/۸/۱۴۰۰) و نامه وزارت راه مسکن و شهرسازی (به شماره ۴۲۰/۱۷۶۲۰ در تاریخ ۱۰/۲/۱۴۰۲) در خصوص الزام اجرایی شدن مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان توسط مهندسین و ارگان‌های مربوطه نوشته شده است. در این مصوبات به شهرداری‌ها تکلیف شده است که در صورت عدم رعایت مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان در ساختمان‌ها، به آن‌ها پایان کار داده نشود.

همچنین، ارگان‌های دولتی موظفند با استفاده از شرکت‌های ذی‌صلاح نسبت به ممیزی انرژی و بازرسی فنی و دریافت برچسب انرژی طبق استاندارد مصوب اقدام کنند. در صورتی که هر شخص مسئولی ترک فعل کرده و قانون را رعایت نکند مطابق قانون بار مسئولیت فراوانی را برای او به همراه دارد و به منزله جرم و تخطی از قانون است.

بر اساس مصوبه هیئت دولت، ساختمان‌هایی که از ابتدای سال جاری (احتمالاً منظور سال ۱۴۰۲ است، با توجه به تاریخ منبع) اقدام به ساخت آن‌ها آغاز می‌شد، موظف به دریافت برچسب انرژی برای کسب مجوز پایان کار بودند، اما اجرایی شدن این اقدام به سال ۱۴۰۳ موکول شد. سامانه پایش مصرف انرژی ساختمان نیز در حال راه‌اندازی است که زیرساختی برای اعطای برچسب انرژی ساختمان است.

مفاهیم کلیدی و روش‌های طراحی در مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان

مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان به مفاهیم و روش‌های مختلفی برای دستیابی به بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌پردازد:

• عایق‌بندی حرارتی: عایق حرارتی پوششی است که از انتقال گرما و سرما جلوگیری می‌کند. حرکت گرما از مکان گرم به سرد و سرما از سرد به گرم است، لذا برای جلوگیری از انتقال دما از عایق‌های حرارتی استفاده می‌شود. عایق‌کاری حرارتی برای دیوارها، سقف، کف و پوشش لوله‌های آب گرم و سرد استفاده می‌شود. ۵۰ درصد تلفات حرارتی ساختمان‌های بدون عایق از پوسته خارجی (دیوارها، سقف و کف) است.

عایق‌کاری حرارتی ساختمان با عایق مناسب می‌تواند ۵۰ درصدی در مصرف انرژی صرفه‌جویی کند. مقاومت حرارتی بالا از ویژگی‌های عایق خوب است. حداقل مقاومت حرارتی مورد نیاز برای المان‌های مختلف مانند دیوار در فصل چهارم مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان مشخص شده است.

• پوسته خارجی ساختمان: طراحی معماری و نحوه اجرای صحیح پوسته خارجی ساختمان، مهم‌ترین عامل در صرفه‌جویی انرژی و ایجاد شرایط آسایش حرارتی است. عایق حرارتی، و به خصوص دیوار عایق حرارتی، در این مبحث اهمیت بالایی در بهبود کارایی انرژی ساختمان دارد. دیوار باید به کاهش مصرف انرژی برای گرم و خنک کردن فضاها کمک کند.
• پنجره‌ها: حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد اتلاف انرژی ساختمان از طریق پنجره‌ها صورت می‌گیرد که با استفاده از پنجره‌های دوجداره استاندارد می‌توان این اتلاف انرژی را کاهش داد. پنجره‌های دو یا چند جداره و پنجره با عملکرد حرارتی بهبودیافته در مبحث مورد تاکید هستند.
• سیستم‌های تاسیساتی: رعایت اصول بهینه‌سازی انرژی در تاسیسات مکانیکی و برقی در مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان مورد تاکید قرار گرفته است.
• استفاده از سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی کارآمد مهم است. نصب سیستم‌های کنترل کننده موضعی دما مانند شیرهای ترموستاتیک و سیستم‌های کنترل مرکزی هوشمند نیز از موارد الزامی در برنامه ریزی مدیریت ساختمان بر اساس مبحث ۱۹ است. استفاده از سیستم‌های تهویه با راندمان بالا و بازیافت انرژی نیز مطرح شده است.
• روشنایی: الزامات طراحی سیستم روشنایی در ساختمان‌ها در مبحث تعیین شده است. استفاده از تجهیزات کم‌مصرف مانند لامپ‌های LED و بهره‌گیری حداکثری از نور طبیعی (روشنایی روز) مورد تاکید است.
• انرژی‌های تجدیدپذیر: ضوابط جدیدی برای بهره‌گیری از سیستم‌های بر پایه انرژی‌های تجدیدپذیر اضافه شده است. استفاده از پنل‌های فتوولتائیک برای تولید برق یا آب گرم، سیستم‌های ژئوترمال و توربین‌های بادی کوچک برای تامین بخشی از انرژی ساختمان از جمله این موارد هستند. روش اجرایی طراحی و نصب سامانه‌های مولد برق خورشیدی بامی ابلاغ شده است.
• روش‌های طراحی: ویرایش ۱۳۹۹ چهار روش برای تعیین الزامات در نظر گرفته است:
  1. روش تجویزی (اجزای ساختمان): الزامات جداگانه برای هر یک از عناصر پوسته خارجی ساختمان و تاسیسات.
  2. روش موازنه ای (کارکردی کلی): الزامات جداگانه برای هر یک از عناصر ساختمان، ولی با قابلیت تغییر مشخصات فنی اجزا همزمان با تامین انتظارات کلی.
  3. روش نیاز انرژی ساختمان: تعیین میزان انرژی سالانه مورد نیاز ساختمان به عنوان معیار.
  4. روش کارایی انرژی ساختمان: تعیین مجموع مصرف انرژی (اولیه یا نهایی) ساختمان یا مصرف سوخت فسیلی آن یا میزان انتشار.
• گونه‌بندی و گروه‌بندی: ساختمان‌ها از نظر نیاز سالانه به انرژی به سه دسته نیاز زیاد (مانند تبریز)، نیاز متوسط (مانند تهران)، و نیاز کم (مانند رامسر) تقسیم می‌شوند. این پارامتر با استفاده از درجه انرژی و نام شهر و بر اساس پیوست سوم مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان به دست می‌آید. گونه‌بندی کاربری و گروه ساختمان‌ها نیز در پیوست‌های مبحث آمده است. طراحی ساختمان‌ها بر اساس شرایط اقلیمی (سرد، معتدل، گرم و خشک، گرم و مرطوب) و جهت‌گیری ساختمان برای بهره‌گیری بهینه از تابش خورشید از الزامات طراحی بهینه است.
• رده‌بندی انرژی: در مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان ویرایش ۱۳۹۹، رعایت عایق حرارتی ساختمان در رده انرژی EC برای تمام ساختمان‌ها الزام شده است. این رده پایین‌ترین رده انرژی است و دست‌یابی به آن اجباری است. رده‌های EC+ (کم انرژی) و EC++ (بسیار کم انرژی) نیز معرفی شده‌اند که دستیابی به آن‌ها اختیاری است مگر اینکه قوانین دیگری مطرح شوند. هماهنگی حداکثری با برچسب انرژی ساختمان‌ها از اهداف ویرایش پنجم است.

ساختار مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان (ویرایش ۱۳۹۹)

مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان ویرایش ۱۳۹۹ از ۸ بخش کلی و ۱۳ پیوست تشکیل شده است:

بخش‌ها:

1. کلیات
2. تعاریف، گونه‌بندی‌ها و گروه‌بندی‌ها
3. مقررات کلی طراحی و اجرا
4. ضوابط اجباری
5. روش تجویزی
6. روش موازنه ای (کارکردی)
7. روش نیاز انرژی ساختمان
8. روش کارایی انرژی ساختمان

پیوست‌ها:

1. فهرست واژگان
2. روش تعیین گروه اینرسی حرارتی ساختمان
3. گونه‌بندی درجه انرژی (گرمایی-سرمایی) سالانه شهرهای ایران
4. گونه‌بندی کاربری و گروه ساختمان‌ها
5. برنامه زمانی بهره‌برداری ساکنین و عملکرد تجهیزات
6. روش محاسبه ضریب کاهش انتقال حرارت طرح
7. ضرایب هدایت حرارت مصالح متداول
8. مقاومت حرارتی لایه‌های هوا و قطعات ساختمانی
9. ضرایب انتقال حرارت جدارهای نورگذر و بازشوها
10. سایه‌بان‌ها
11. روش‌های محاسبه پل‌های حرارتی
12. اطلاعات تکمیلی در خصوص تاسیسات الکتریکی
13. استانداردها و آیین‌نامه‌های مرجع

در ویرایش ۱۳۹۹، تغییراتی نسبت به ویرایش‌های قبلی اعمال شده است، از جمله افزوده شدن دو روش جدید طراحی (“نیاز انرژی” و “کارایی انرژی”)، بازبینی فصل‌بندی، مشابه سازی ساختار روش کارکردی با تجویزی، افزوده شدن مواردی مانند جهت‌گیری پنجره و ضریب بهره گرمایی خورشیدی در محاسبات، توجه به اقلیم و جهت‌های جغرافیایی، اضافه شدن موضوعات کلیدی به تاسیسات مکانیکی و برقی، و ضوابط جدید برای انرژی‌های تجدیدپذیر و روشنایی طبیعی.

ویرایش‌های مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان

• ویرایش اول: تدوین در سال ۱۳۷۰، عمدتاً شامل ضوابط طراحی عایق حرارتی پوسته خارجی.
• ویرایش دوم: در سال ۱۳۸۱، علاوه بر پوسته خارجی، به تاسیسات مکانیکی، روشنایی و توصیه‌های طراحی پرداخت.
• ویرایش سوم: در سال ۱۳۸۹، داده‌های حرارتی مصالح و فرآورده‌های جدید مانند شیشه‌های دوجداره تکمیل شد و پیوست جامعی درباره سایه‌بان‌ها اضافه شد.
• ویرایش چهارم: در سال ۱۳۹۹ منتشر شد و در حال حاضر آخرین ویرایش مبنای عمل است. این ویرایش برای آزمون‌های نظام مهندسی سال‌های اخیر مبنا قرار گرفته است. تغییرات اعمال شده در این ویرایش شامل رده‌بندی انرژی، روش‌های جدید طراحی و به‌روزرسانی ضوابط تاسیسات و انرژی‌های تجدیدپذیر است.

• ویرایش پنجم: کلیات پیش‌نویس ویرایش پنجم در جلسه‌ روز چهارشنبه ۲۴ بهمن ۱۴۰۲ به اتفاق آرای شورای تدوین تصویب شد . این ویرایش با رویکردی نوین و با تاکید بر قوانین مرتبط با انرژی در بخش ساختمان تهیه شده است . اهداف ویرایش پنجم شامل مردمی‌سازی و اقتصادی‌سازی مدیریت انرژی، تعبیه سامانه‌های کنترلی و پایش، هماهنگی حداکثری با برچسب انرژی ساختمان‌ها، بهینه‌سازی مصرف در ساختمان‌های موجود و تدوین ضوابط و کدهای دقیق برای طراحی و بهره‌برداری است . انتظار می‌رود این ویرایش به زودی ابلاغ شود . برخی جزئیات فنی ویرایش پنجم در کمیته تخصصی در حال بررسی است. آموزش مدرسان حوزه انرژی برای ایجاد وحدت رویه در تدریس این ویرایش در دستور کار قرار دارد.

مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان برای چه کسانی مفید است؟

آشنایی با مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان برای طیف وسیعی از متخصصان و دست‌اندرکاران صنعت ساختمان ضروری است:

• مهندسان (طراح، ناظر، مجری): مهندسین در رشته‌های مختلف (عمران، معماری، مکانیک، برق) مسئولیت قانونی در قبال رعایت ضوابط و مقررات ملی ساختمان دارند. این مبحث راهنمای کار آن‌ها در زمینه بهینه‌سازی انرژی است.
• داوطلبان آزمون نظام مهندسی: مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان جزو منابع مهم آزمون‌های نظام مهندسی در رشته‌های عمران (اجرا)، معماری (اجرا و نظارت و طراحی)، مکانیک (نظارت، طراحی و اجرا)و برق (نظارت، طراحی و اجرا) است و همواره سوالاتی از آن در آزمون مطرح می‌شود.
• شاغلان در صنعت ساختمان: معماران، پیمانکاران، سازندگان، و تمام افراد دخیل در طراحی، اجرا و بهره‌برداری ساختمان‌ها باید با مفاد این مبحث آشنا باشند.
• دانشجویان رشته‌های مرتبط: برای درک اصول بهینه‌سازی انرژی در ساختمان‌ها.
• مالکان و بهره‌برداران ساختمان‌ها: آگاهی از این مبحث می‌تواند به آن‌ها در کاهش هزینه‌های انرژی و بهبود آسایش کمک کند.

همایش‌ها و دوره‌های آموزشی متعددی در زمینه مدیریت انرژی در ساختمان و مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان برگزار می‌شود. شرکت در این همایش‌ها و دوره‌ها، به ویژه دوره‌های تایید شده توسط مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و دفتر مقررات ملی ساختمان، می‌تواند جایگزین دوره مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان برای ارتقای پایه یا تمدید پروانه اشتغال مهندسی باشد.

مزایای اجرای ضوابط مبحث نوزدهم

اجرای صحیح مفاد مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان مزایای چشمگیری دارد:

• کاهش مصرف انرژی و هزینه‌ها
• صرفه‌جویی ارزی
• کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی و انتشار کربن
• افزایش عمر مفید تجهیزات و ساختمان
• بهبود کیفیت زندگی و آسایش حرارتی
• افزایش ارزش ساختمان

بهینه‌سازی مصرف انرژی و بهبود عایق‌بندی ساختمان‌ها می‌تواند مزایای چشمگیری برای کشور و مردم به همراه داشته باشد.

نکات تکمیلی از منابع

• انتخاب یک عایق مناسب نیازمند نظر کارشناس است.
• استفاده از مصالح مقاوم در برابر سرما و گرما مطابق مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان در ایران، به دلیل موقعیت جغرافیایی و تغییرات آب و هوایی، اهمیت ویژه‌ای دارد. در کلان‌شهرها مانند تهران، آلودگی هوا و تغییرات شدید دما مشکلات زیادی را برای ساکنان ایجاد کرده است.
• رعایت مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان و سایر مباحث مقررات ملی به خودی خود اجبار می‌باشند و در صورت عدم رعایت، مهندسین و سازنده مسئول بوده و باید به مالک خسارت داده و پاسخگو باشند. متاسفانه به علت سهل‌انگاری در گذشته، رعایت مبحث ۱۹ آنطور که باید انجام نشده است.
• انتخاب روش تجویزی برای عایق‌بندی ساختمان‌ها راحت‌ترین و متداول‌ترین روش می‌باشد.
• برای محاسبه مقاومت حرارتی مصالح می‌توان از پیوست ۷ مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان استفاده کرد.
• سامانه‌های هوشمند اندازه‌گیری مصرف انرژی با استفاده از فناوری اینترنت اشیا (IoT) امکان مانیتورینگ لحظه‌ای و تحلیل دقیق مصرف را فراهم می‌کنند. این سامانه‌ها به کنترل و بهینه‌سازی مصرف، ارسال هشدارهای خودکار و صدور قبض‌های تفکیکی بر اساس مصرف واقعی کمک می‌کنند. نصب کنتورهای هوشمند و به‌کارگیری سیستم‌های کنترل خودکار مانند ترموستات‌های هوشمند و حسگرهای حرکتی از راهکارهای پیشنهادی برای بهینه‌سازی هستند. مدیریت انرژی در موتورخانه‌های مرکزی و استفاده از دیتالاگرهای هوشمند نیز توصیه می‌شود.

دانلود رایگان مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان

دسترسی به آخرین ویرایش این مبحث که مبنای آزمون‌ها و الزامات قانونی است، برای تمامی فعالان حوزه ساختمان ضروری است.

با دانلود مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان، می‌توانید به جزئیات دقیق ضوابط، روش‌های محاسباتی، جداول مربوط به مقاومت حرارتی مصالح و جدارها، گونه‌بندی اقلیمی شهرها و سایر پیوست‌های کاربردی دسترسی پیدا کنید. این اطلاعات برای طراحی و اجرای ساختمان‌های با مصرف انرژی بهینه و همچنین آمادگی برای آزمون‌های نظام مهندسی حیاتی هستند.

با ثبت نام در آرکی فایل و دانلود و مطالعه دقیق مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان ویرایش ۱۳۹۹، گامی مهم در جهت ارتقای دانش فنی و رعایت اصول بهینه‌سازی انرژی در پروژه‌های ساختمانی بردارید.